Met de komst van de WAB wijzigen vanaf 1 januari 2020 ook de regels op het gebied van het ontslagrecht. Er wordt een nieuwe ontslaggrond toegevoegd: de i-grond. Deze ontslaggrond wordt ook wel de cumulatiegrond genoemd, omdat op basis van deze grond ontslag mogelijk kan zijn bij een combinatie van omstandigheden.

Huidige ontslagstelsel

Op grond van de huidige wetgeving is het alleen mogelijk tot een beëindiging van de arbeidsovereenkomst (via UWV of de kantonrechter) over te gaan als aan één van de in de wet genoemde redelijke ontslaggronden volledig is voldaan. De huidige ontslaggronden zijn limitatief in de wet opgenomen:

Voor de volgende ontslaggronden is voorafgaande toestemming van UWV nodig:

  • Bedrijfseconomische omstandigheden (a-grond);
  • Langdurige arbeidsongeschiktheid (b-grond);

Voor de volgende ontslaggronden dient een ontbindingsverzoek bij de kantonrechter te worden ingediend:

  • Frequent ziekteverzuim (c-grond);
  • Disfunctioneren (d-grond);
  • Verwijtbaar handelen of nalaten (e-grond);
  • Gewetensbezwaren (f-grond);
  • Verstoorde arbeidsverhouding (g-grond);
  • Andere omstandigheden dan hiervoor genoemd, die zodanig zijn dat van de werkgever niet verlangd kan worden de arbeidsovereenkomst te laten voortduren (h-grond).
Vanaf 1 januari 2020: de cumulatiegrond

Een beëindiging van het dienstverband is in principe alleen mogelijk indien daar een redelijke grond voor aanwezig is. Uitzonderingen hierop zijn bijvoorbeeld een ontslag tijdens de proeftijd of een beëindiging van het dienstverband vanwege het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd of de afgesproken pensioengerechtigde leeftijd.

In de praktijk blijkt het huidige (gesloten) ontslagstelsel erg strikt te zijn en tot een ‘alles of niets’ praktijk te leiden. In de periode 2015-2018 zijn gemiddeld 36% van de ontbindingsverzoeken afgewezen, ontbindingsverzoeken op de d-grond blijken zelfs in 72% van de gevallen niet te worden toegewezen. Situaties waarbij omstandigheden van verschillende ontslaggronden spelen, zijn vaak op zichzelf niet voldoende om tot één voldragen grond te kunnen komen.

In de nieuwe wetgeving wordt voor dat soort situaties de cumulatiegrond, de i-grond, geïntroduceerd. Per 1 januari 2020 geldt naast bovengenoemde redelijke gronden de cumulatiegrond als extra redelijke grond voor ontslag. Als sprake is van een situatie waarbij verschillende ontslaggronden spelen, bijvoorbeeld omstandigheden die te maken hebben met onvoldoende functioneren (d-grond) van een werknemer en een verstoring van de arbeidsverhouding (g-grond), dan kan de cumulatiegrond aan de orde zijn. De werkgever heeft in dat geval misschien weliswaar onvoldoende gelegenheid geboden om de werknemer zijn functioneren te laten verbeteren en er is niet genoeg gedaan om de arbeidsrelatie te herstellen, maar deze twee omstandigheden samen kunnen er met de komst van de nieuwe wetgeving toe leiden dat de kantonrechter tóch overgaat tot ontbinding, daar waar de kantonrechter nu het ontbindingsverzoek dient af te wijzen.

Indien deze combinatie van ontslaggronden tot gevolg heeft, dat van de werkgever in redelijkheid niet kan worden verlangd dat het dienstverband voortduurt, dan kan dat op basis van de i-grond eerder een redelijke grond zijn voor een ontslag via de kantonrechter.

Het combineren van ontslaggronden is alleen mogelijk bij de gronden die aan de kantonrechter dienen te worden voorgelegd. Dat wil zeggen de c- tot en met h-gronden, met uitzondering van de F-grond. Deze mag (nog) niet gecombineerd worden. Daarnaast mag er dus geen combinatie worden gemaakt met bedrijfseconomische redenen en/of langdurige ziekte. Deze gronden worden ook na 1 januari 2020 door UWV beoordeeld.

Er kan pas een beroep worden gedaan op de cumulatiegrond indien de ontbindingsprocedure op of na 1 januari 2020 wordt gestart. Wanneer een procedure vóór 1 januari 2020 is gestart, geldt het huidige ontslagstelsel en kan een werkgever geen beroep doen op de cumulatiegrond.

Ontslag makkelijker per 1 januari?

In de media zijn de afgelopen maanden diverse berichten verschenen, dat het vanaf 1 januari 2020 makkelijker en goedkoper wordt om werknemers te ontslaan. Met de komst van de cumulatiegrond per 1 januari 2020 kun je als werkgever inderdaad mogelijk eerder met een combinatie van de c- tot en met h-gronden via de kantonrechter een ontbinding van de arbeidsovereenkomst realiseren, mits vast staat dat het van jou als werkgever niet gevergd kan worden de arbeidsovereenkomst in stand te laten.
Het is afwachten hoe rechters de cumulatiegrond vanaf 2020 in de praktijk toe gaan passen. Toepassing van de cumulatiegrond blijft in elk geval niet ongestraft.

Extra vergoeding bovenop de transitievergoeding

Als de kantonrechter namelijk overgaat tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst op basis van de cumulatiegrond, dan kan de rechter besluiten aan de werknemer een extra vergoeding toe te kennen. Deze vergoeding komt in dat geval bovenop de transitievergoeding (en bovenop een eventuele billijke vergoeding bij ernstig verwijtbaar handelen of nalaten door de werkgever) en bedraagt maximaal 50% van de transitievergoeding. Of deze extra vergoeding wordt toegekend en de hoogte hiervan, is geheel ter beoordeling aan de kantonrechter. De hoogte van deze extra vergoeding (0 tot 50% van de transitievergoeding) wordt door de rechter vastgesteld aan de hand van de mate waarin aan de ontslaggronden die de werkgever aandraagt is voldaan.

Meer over de consequenties van de nieuwe wetgeving voor de transitievergoeding leest u in onze volgende nieuwsflits.

Behoefte aan arbeidsjuridisch advies?

Heeft u vragen over de cumulatiegrond of wilt u graag een specifieke ontslagkwestie bespreken? De arbeidsjuristen van de Personeelsadvies zijn (onder andere) gespecialiseerd in ontslagkwesties en denken graag met u mee. Zij zijn bereikbaar via 013-5833895 of via personeelsadvies@scabadvies.nl.
Vragen?
Heeft u vragen over de ketenregeling? Of heeft u tussentijds vragen over de WAB of andere personeelszaken, dan staan onze adviseurs en arbeidsjuristen uiteraard graag voor u klaar! Zij zijn bereikbaar via het e-mailadres personeelsadvies@scabadvies.nl of telefonisch 013-5833895.